Ο Δικηγόρος, Πιανίστας, Αρχιμουσικός και Πρόεδρος του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης Γιώργος Κωνσταντινίδης τοποθετείται με τις “to the point” απαντήσεις του, για τον Κορονοϊό, την καραντίνα και την κανονικότητα.
Κοινωνία και υποχρεωτική καραντίνα. Ποια κατά τη γνώμη σας θα είναι η επόμενη ημέρα του «απεγκλωβισμού»; Όσο αισιόδοξοι και αν θέλουμε να είμαστε, η πραγματικότητα είναι ότι βρισκόμαστε σε “θολά νερά”, σε αχαρτογράφητες περιοχές. Βιώνουμε ένα παγκόσμιο φαινόμενο, μία πανδημία πρωτοφανή στα χρονικά και πραγματικά δεν νομίζω ότι μπορούμε με βεβαιότητα να προβλέψουμε πώς θα αντιδράσει η κοινωνία στο σύνολό της. Οπωσδήποτε θα βρεθούμε αντιμέτωποι με προκλήσεις που θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε. Θα υπάρξει μία σταδιακή επιστροφή στην κανονικότητα, που δεν γνωρίζουμε σε ποιο βαθμό θα επιτευχθεί. Θα περιορίζονται οι δυνατότητες έκφρασής μας και θα πρέπει να συνηθίσουμε σε νέες έννοιες όπως αυτή της κοινωνικής απομάκρυνσης. Δεν θα επιτρέπονται οι αγκαλιές, οι χειραψίες και θα υπάρχει μία φοβική τάση στην προσέγγιση του άλλου. Και όλα αυτά, πάντα υπό τη σκέπη της απειλής του ενδεχόμενου της αναζωπύρωσης της πανδημίας και της επιστροφής στην προγενέστερη κατάσταση, αυτή της καραντίνας. Αν σε αυτά προσθέσουμε και την επαπειλούμενη οικονομική κρίση, στην οποία δεν ξέρουμε πώς θα αντιδράσουν κράτη και κυβερνήσεις, τα πράγματα δεν μοιάζουν καθόλου ευοίωνα.
Πολιτισμός και κορωνοϊός. Άλλο ένα «χτύπημα» για τον πολιτισμό ή μια «ευκαιρία» για πολιτιστική επικοινωνία μέσω του διαδικτύου; Ο πολιτισμός κατά τη γνώμη μου έχει πληγεί ανεπανόρθωτα. Το κλείσιμο των θεάτρων, των αιθουσών συναυλιών, των μουσείων, των κινηματογράφων, των εκθεσιακών χώρων αποτελεί τροχοπέδη στη βιωσιμότητά του. Ο καλλιτέχνης για να επικοινωνήσει το έργο του χρειάζεται την αμεσότητα. Ακόμη και ένας πίνακας ή ένα έκθεμα αποτελεί ένα ερέθισμα, στο οποίο αντιδρά διαφορετικά ο κάθε επισκέπτης μιας gallery ή ενός μουσείου. Πόσω μάλλον στην τέχνη της μουσικής που για να υφίσταται, πέραν του συνθέτη είναι απαραίτητος ο ερμηνευτής και το κοινό. Χωρίς τον εκτελεστή η μουσική θα παρέμενε σιωπηρή στις σελίδες. Ο ερμηνευτής ξαναχτίζει το έργο και το επικοινωνεί στο ακροατήριό του. Αντλεί ενέργεια από το κοινό και του ανταποδίδει το πάθος, τον ενθουσιασμό του, κοινωνεί τη σκέψη, την κοσμοθεωρία, την έμπνευσή του. Γι’ αυτό κάθε συναυλία έχει πάντοτε μία μοναδικότητα, ακριβώς επειδή το ακροατήριο είναι κάθε φορά διαφορετικό. Η διαλεκτική σχέση της πραγματικής επαφής δεν μπορεί να υποκατασταθεί από την εικονική πραγματικότητα και τα ψηφιακά μέσα.
Οπωσδήποτε τα τεχνολογικά μέσα που διαθέτουμε σήμερα, μας επιτρέπουν να εξερευνήσουμε άλλους τρόπους επικοινωνίας και καλλιτεχνικής έκφρασης, και οφείλουμε να προσπαθήσουμε προς αυτήν την κατεύθυνση εφόσον μας το επιβάλουν οι συνθήκες. Όμως η φυσική παρουσία σε έναν χώρο τέχνης, αποτελεί μία τελετουργία πνευματικής ανάτασης που ξεκινάει πριν από την πραγμα¬τοποίηση του γεγονότος, από τη ψυχική προετοιμασία στο σπίτι ακόμη, από τη διαδικασία της ένδυσης, από την προσδοκία της παρουσίας σε μία εκδήλωση υψηλής αισθητικής.
Ίσως όμως το γεγονός της πρόσκαιρης ελπίζω πολιτιστικής αδράνειας, αποτελέσει μία αφορμή για ενδοσκόπηση. Και για να χρησιμοποιήσω τα λόγια του σπουδαίου μαέστρου Leonard Bernstein «η ακινησία αποτελεί την πιο έντονη μορφή δράσης μας. Στις στιγμές της βαθιάς σιωπής γεννιέται κάθε ιδέα. Το πιο ενεργά συναισθηματικό μέρος της ζωής μας, ζει στα όνειρα μας, τα κύτταρά μας ανανεώνονται με ταχύτερο ρυθμό στον ύπνο μας. Στην ακινησία, κάθε άνθρωπος είναι μεγαλειώδης, είναι ελεύθερος από την εμπειρία της εχθρότητας. Είναι ένας ποιητής, ομοιάζει σε άγγελο».
Ο Τουρισμός, λόγω της θετικής εξέλιξης στη χώρα μας ως προς την αντιμετώπιση της πανδημίας, πιστεύετε ότι θα αυξηθεί ή θα πληγεί; Θα υπάρξουν εγγενείς δυσκολίες στην ανάπτυξη του τουρισμού στη χώρα μας αυτό το καλοκαίρι. Αυτό ισχύει για όλες τις χώρες του κόσμου. Η διαφορά είναι ότι η Ελλάδα στηρίζεται πρωτίστως στον τουρισμό, καθώς αυτός αποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες της οικονομίας της.
Οι διαδικασίες ελέγχου στους ταξιδιώτες, οι χρονοβόρες καραντίνες προ της εισόδου σε μία άλλη χώρα, ο φόβος της διασποράς του ιού σε αεροδρόμια, σταθμούς τρένων και σε πλοία όπου θα υπάρχει συνωστισμός και η αρνητική ψυχολογία, θα αποθαρρύνουν τους τουρίστες. Βέβαια παρά τη διαφαινόμενη μείωση των μετακινήσεων, η θετική εξέλιξη στη χώρα μας εφόσον αυτή εδραιωθεί, θα αποτελέσει μία αχτίδα ελπίδας, χωρίς να μπορεί κανείς να μιλήσει με βεβαιότητα για αυτό που θα συμβεί.
Η «καραντίνα» είναι η «αρχή» ενός «ελέγχου» της κοινωνίας, της οικονομίας και της καθημερινότητάς μας; Καθημερινά διαβάζουμε στο διαδίκτυο αναρίθμητες θεωρίες συνωμοσιολογίας που άλλες διαθέτουν μία επίφαση σοβαρότητας, ενώ κάποιες δεν αντέχουν σε σοβαρή κριτική. Είτε πάντως πρόκειται για φυσική καταστροφή είτε για μορφή διεξαγωγής βιολογικού πολέμου, η απειλή της επιβολής ενός πολυεπίπεδου ελέγχου στη ζωή μας, είναι υπαρκτή. Θεωρώ επιβεβλημένη την επιστροφή στην κανονικότητα όπως τη βιώναμε την προ πανδημίας περίοδο, τουλάχιστον μετά τις θεραπευτικές λύσεις που θα δοθούν από την επιστημονική κοινότητα. Οι συνταγματικά κατοχυρωμένες αρχές της αξίας και της αξιοπρέπειας κάθε ανθρώπου ξεχωριστά, δεν πρέπει να θυσιαστούν στον βωμό της ενδεχόμενης “προστασίας” του συνόλου σε κάθε ενδεχόμενη απειλή. Και προς τούτο πρέπει να εργαστούμε ο καθένας από μόνος του και όλοι μαζί, με γνώμονα τα λόγια του μεγάλου θεατρικού συγγραφέα George Bernard Shaw: «O λογικός άνθρωπος προσαρμόζει την ύπαρξή του στον κόσμο. Ο μη λογικός, επιμένει να προσαρμόσει τον κόσμο σε αυτόν. Επομένως κάθε πρόοδος βασίζεται στον τελευταίο». Ας μη συμβιβαστούμε, ας προσπαθήσουμε να αλλάξουμε τον κόσμο πριν είναι αργά.
Ποια είναι τα σχέδια σας την επόμενη ημέρα της κανονικότητας; Να κάνω μία βόλτα, να εκτιμήσω τον ήλιο, τη θάλασσα, ένα λουλούδι που ανθίζει, να αισθανθώ την απεραντοσύνη του σύμπαντος, να υπάρξω ξανά.
