“Μετά ένα βραβείο σε πανελλήνιο διαγωνισμό διηγήματος όταν ήμουν δεκαοκτώ προέκυψε να γράφω ιστορίες για επιμέρους θέματα της ανθρώπινης κατάστασης και της ανθρώπινης μοίρας (κίνδυνοι από τις νέες τεχνολογίες και τα ολοκληρωτικά καθεστώτα, διλήμματα και αδιέξοδα μπροστά στην έλλειψη βεβαιοτήτων, φόβος, εκμετάλλευση, συμβιβασμός, προδοσία, επανάσταση, δειλία, υποταγή, θάρρος, αλληλεγγύη και αυτοθυσία κλπ.)”
Πείτε μας δυο λόγια για το βιβλίο σας. Ο “Εικονικός εφιάλτης” διαδραματίζεται στο κοντινό μέλλον, στη Νέα Υόρκη, σε ένα περιβάλλον όπου κυριαρχούν η τεχνητή νοημοσύνη, η ψηφιοποίηση, οι κυβερνοεπιθέσεις και η μετανάστευση. Μετά τις μεγάλες πανδημίες, τις συγκρούσεις στην Ανατολική Ευρώπη και στη Μέση Ανατολή, τις ενεργειακές κρίσεις και τις τρομοκρατικές επιθέσεις, έχει εγκαθιδρυθεί στις ΗΠΑ, η αποκληθείσα νέα εποχή ασφάλειας, τάξης, ευημερίας και ανάπτυξης για όλους. Εν τούτοις, μετά από λίγο άγνωστοι δημιουργούν έναν εικονικό τόπο, στον οποίο παρασύρουν τους χρήστες του διαδικτύου, μεταφέροντάς τους σε απροσδιόριστα εικονικά περιβάλλοντα και αφήνουν να εννοηθεί ότι η κυβέρνηση έχει δημιουργήσει συνθήκες χειραγώγησης και διαστρέβλωσης της αντίληψης, εξ ού και ο τίτλος της ιστορίας, προκειμένου να αποκρύψει την πραγματική κατάσταση του κόσμου. Στις εξελίξεις και στις ακούσιες εικονικές περιπλανήσεις εμπλέκονται στελέχη κρατικών υπηρεσιών, ερευνητές, αντικυβερνητικοί ακτιβιστές, φαινομενικά απλοί άνθρωποι, καθώς και μια μυστηριώδης νεαρή γυναίκα. Η μυστηριώδης αυτή γυναίκα μέσα από δαιδαλώδεις διαδρομές και περιπλανήσεις, συχνά ακούσια και ανεξέλεγκτα, θα επιδιώξει να ανασυστήσει μια κυψέλη η αναδημιουργία της οποίας είναι απαραίτητη για την αποκάλυψη της αλήθειας.
Ποιο μήνυμα θα θέλατε να αποκομίσει ο αναγνώστης διαβάζοντας το βιβλίο σας; Ότι πάντα θα υπάρχουν κίνδυνοι χειραγώγησης, εκμετάλλευσης, δυστοπίας και απώλειας του ελέγχου. Κίνδυνοι για δημιουργία αυταρχικών και ολοκληρωτικών συστημάτων που μπορεί να εγκαθιδρυθούν μέσα στη γενική αδιαφορία, αδράνεια και κομφορμισμό των πολιτών. Και ότι πάντα θα υπάρχουν τα άτομα και οι ομάδες που θα επαγρυπνούν και θα επιδιώκουν να δημιουργήσουν ξανά ισορροπία, αρμονία και ομορφιά στον κόσμο, έστω και εκκινώντας από διαφορετικές αφετηρίες, έστω χωρίς να έχουν το ίδιο κοινό όραμα. Η συνέργεια αυτών των ανθρώπων, έστω κι αν η πραγματική δύναμη και απήχησή τους φαίνεται αρχικά μικρή, η συνάθροιση πολλών δεξιοτήτων, ταλέντων, συναισθημάτων, αλληλεγγύης, πεποίθησης, επιμονής και θάρρους μπορεί να ανατρέψει φαινομενικά πολύ υπέρτερες δυνάμεις, καθώς, όπως έχει επιγραμματικά τονίσει η Άτγουντ, και οι τυραννίες είναι εύθραυστες, αλλά και γιατί η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο για να επαναλάβω τη φράση του Ντοστογιέφσκι.
Πώς ξεκίνησε η ενασχόλησή σας με τη συγγραφή; Από μικρή ηλικία ήμουν φανατικός αναγνώστης. Αυτό προφανώς με εισήγαγε στον κόσμο της λογοτεχνίας/ γραφής και άρχισα να γράφω διηγήματα στα δεκαπέντε-δεκαέξι. Τότε ανακάλυψα ότι μια ιστορία μπορούσε να ξεκινά με πολύ διαφορετικούς τρόπους και από διαφορετικές πηγές έμπνευσης, δηλαδή π.χ. την ανάγνωση μιας άλλης ιστορίας, το άκουσμα μιας φράσης, έντονα συναισθήματα, την έξοδο από μια θεατρική παράσταση ή τον κινηματογράφο, ειδήσεις στο ραδιόφωνο για κάποιο πόλεμο ή καταστροφή κλπ. που ενεργοποιούσαν την ισχυρή διάθεση του συγγραφέα να δημιουργήσει μια νέα ιστορία, της οποίας το τελικό περίγραμμα και κατάληξη του ήταν ακόμα άγνωστο και τη ‘’ζούσε’’ μέχρι την τελική αποτύπωσή της. Μετά ένα βραβείο σε πανελλήνιο διαγωνισμό διηγήματος όταν ήμουν δεκαοκτώ προέκυψε να γράφω ιστορίες για επιμέρους θέματα της ανθρώπινης κατάστασης και της ανθρώπινης μοίρας (κίνδυνοι από τις νέες τεχνολογίες και τα ολοκληρωτικά καθεστώτα, διλήμματα και αδιέξοδα μπροστά στην έλλειψη βεβαιοτήτων, φόβος, εκμετάλλευση, συμβιβασμός, προδοσία, επανάσταση, δειλία, υποταγή, θάρρος, αλληλεγγύη και αυτοθυσία κλπ.)
Ποιο είναι το αγαπημένο σας βιβλίο και γιατί; Είναι μάλλον αδύνατο να απαντήσω στο ερώτημά σας, εφόσον έτσι θα αδικούσα άλλα βιβλία και συγγραφείς. Ένας βραχύς κατάλογος λογοτεχνικών (αλλά και μη) βιβλίων, αλλά και αυτός ενδεικτικός, θα ήταν:
-Πόλεμος και Ειρήνη, Λ. Τολστόι
-Αδελφοί Καραμαζόβ, Φ. Ντοστογιέφσκι
-Η Ελπίδα, Α. Μαλρώ
-Η ανθρώπινη μοίρα, Α. Μαλρώ
-Ο Επαναστατημένος άνθρωπος, Α. Καμύ
-Ο Μαιτρ και η Μαργαρίτα, Μ. Μπουλγκάκoβ
-Θαυμαστός καινούργιος κόσμος, Α. Χάξλεϋ
-The Handmaid’s Tale, Μάργκαρετ Άτγουντ
-Homo Deus. A brief History of Tomorrow., Γ. Ν.Χαράρι
-Homo Sapiens. A Brief History of Humankind., Γ. Ν.Χαράρι
Τα διαφορετικά αυτά βιβλία αναδεικνύουν με θαυμαστό τρόπο το κεντρικό και επιμέρους ζητήματα που έχουν επιλέξει οι συγγραφείς. Στην περίπτωση των λογοτεχνικών βιβλίων είναι έντονη η πρωτοτυπία, σε συνδυασμό με την προσωπική εμπειρία/ βίωμα των συγγραφέων με τα θέματα που αναπτύσσουν, ενώ μοναδική είναι η πλοκή και εξαιρετικοί οι χαρακτήρες.
Αποτέλεσαν τα ταξίδια σας στον κόσμο πηγή έμπνευσης για να γράψετε το βιβλίο; Ναι, ασφαλώς, τα ταξίδια και οι μακρόχρονες παραμονές σε άλλα μέρη αποτέλεσαν για μένα κρίσιμες πηγές έμπνευσης. Διαφορετικοί τόποι, λαοί, κουλτούρες, συνήθειες, χρώματα, ήχοι, περιβάλλοντα, παραδόσεις κλπ. ασκούν πάνω μας σημαντική επίδραση, μας εμπλουτίζουν με γνώσεις, εμπειρία και καλλιέργεια και ανοίγουν νέους ορίζοντες στην κατανόηση του κόσμου, της συνθετότητάς του, των διαφορών, αλλά και των κοινών του στοιχείων. Επιπλέον, καθώς επιδιώκω οι περιγραφές τόπων όπου εκτυλίσσεται η πλοκή των ιστοριών μου να έχουν αυθεντικότητα και αληθοφάνεια, είτε επισκέπτομαι τους τόπους όπου εκτυλίσσεται η ιστορία είτε χρησιμοποιώ σημειώσεις/ φωτογραφίες/ χάρτες κλπ., από τόπους που έχω ήδη επισκεφθεί. Άρχισα να σχεδιάζω το βιβλίο, κατά την πρώτη παραμονή μου στη Νέα Υόρκη (1998-2002) και να το οικοδομώ με αναφορά σε τόπους που είχα επισκεφθεί, τόσο στη Νέα Υόρκη, όσο και άλλες περιοχές των ΗΠΑ. Μεταγενέστερες αποστολές μου στη Νέα Υόρκη (2004,2005) συνέβαλαν στη λεπτομερέστερη αποτύπωση κάποιων στοιχείων. Στη δεύτερη παραμονή μου (2016-19), όταν η ματιά μου ήταν περισσότερο ώριμη, το βιβλίο πήρε περίπου την τελική μορφή του.
Βιογραφικό: O Διονύσης Καλαμβρέζος γεννήθηκε στη Ζάκυνθο. Σπούδασε νομικά στην Αθήνα, διεθνές δίκαιο και σύγχρονη ιστορία στο Λονδίνο (LSE) και στο Παρίσι (Paris-ΙΙ) και εκπόνησε διδακτορική διατριβή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών με θέμα τον Ελληνισμό στη Ρωσία και τις άλλες χώρες της τ. ΕΣΣΔ. Υπηρετεί στην Πρεσβεία της Ελλάδας στις Βρυξέλλες. Έχει επίσης υπηρετήσει στις Πρεσβείες της Ελλάδας στη Μόσχα και στο Πεκίνο, στις Μόνιμες Αντιπροσωπείες της Ελλάδας στα Ηνωμένα Έθνη (Νέα Υόρκη) και στην ΕΕ. Έχουν εκδοθεί τα βιβλία του: «Η μηχανή σταμάτησε», διηγήματα φαντασίας (εκδόσεις Τέχνη και Λόγος, 1986, εκδόσεις Αίολος 2006), «Ένα περιστατικό στα χρόνια της Δυαρχίας», μυθιστόρημα πολιτικής φαντασίας (εκδόσεις Ροές, 1987), «Η αρρώστια και το λουλούδι του λωτού», μυθιστόρημα πολιτικής φαντασίας (εκδόσεις Αίολος, 1995), «Ιστορίες ερημιτών, ναυαγών και εξόριστων», διηγήματα φαντασίας (εκδόσεις Αίολος, 1995), «Μόσχα-Νέα Υόρκη, ο αντεστραμμένος κόσμος», μυθιστόρημα πολιτικής φαντασίας (εκδόσεις Λιβάνη, 2002), «Ο τρομοκράτης και η πόλη», διηγήματα φαντασίας (εκδόσεις Αίολος, 2006), «Ο Ελληνισμός στη Ρωσία και στις άλλες χώρες της τ. ΕΣΣΔ. Σύντομη ιστορία, κρίσεις μετά το 1991, ελληνικές παρεμβάσεις, προοπτικές» (εκδόσεις Παπαζήση, 2017). Έχουν δημοσιευθεί διηγήματα, άρθρα και εργασίες του σε ανθολογίες, επιθεωρήσεις, περιοδικά και εφημερίδες.
Διονύσης Καλαμβρέζος: Εικονικός εφιάλτης Μυθιστόρημα
Τιμή: 23,32 ευρώ, Σελίδες: 432 ISBN:978-960-02-4033-7 – Εκδόσεις Παπαζήση
Ο Εικονικός εφιάλτης διαδραματίζεται στο κοντινό μέλλον, στη Νέα Υόρκη, σε ένα περιβάλλον όπου κυριαρχούν η τεχνητή νοημοσύνη, η ψηφιοποίηση, οι κυβερνοεπιθέσεις και η μετανάστευση. Μετά τις μεγάλες πανδημίες, τις συγκρούσεις στην Ανατολική Ευρώπη και στη Μέση Ανατολή, τις ενεργειακές κρίσεις και τις τρομοκρατικές επιθέσεις, εγκαθιδρύεται στις ΗΠΑ, η στρατηγική για μια νέα εποχή ασφάλειας, ευημερίας και ανάπτυξης για όλους και λαμβάνονται σχετικά μέτρα. Καθώς όμως αυτά δεν έχουν άμεσο αποτέλεσμα σε μια κατηγορία πολιτών, δημιουργείται η Μεταβατική Υπηρεσία Κοινωνικής Προστασίας, με σκοπό να συμβάλει στην ομαλή προσαρμογή τους στη νέα εποχή. Εκείνη την περίοδο, εκτός από τις συμβατικές κυβερνοεπιθέσεις που συνεχίζονται παρά τα μέτρα, οι περισσότερες προερχόμενες από ξένους εχθρικούς δρώντες και εγκληματικά δίκτυα, πραγματοποιούνται και μη συμβατικές επιθέσεις. Άγνωστοι δημιουργούν έναν εικονικό τόπο, στον οποίο παρασύρουν τους χρήστες του διαδικτύου, μεταφέροντάς τους σε απροσδιόριστα εικονικά περιβάλλοντα. Στις εξελίξεις και στις ακούσιες εικονικές περιπλανήσεις εμπλέκονται στελέχη κρατικών υπηρεσιών, ερευνητές σε προγράμματα αντιμετώπισης ψυχώσεων αποδιδόμενων στις νέες τεχνολογίες, κάποιοι που υποφέρουν από συγκεκριμένες νευρολογικές ασθένειες, αντικυβερνητικοί ακτιβιστές και μια μυστηριώδης νεαρή γυναίκα. Η μυστηριώδης αυτή γυναίκα, ενώ φαίνεται ότι ζει μια συνηθισμένη ζωή, έχει κεντρικό ρόλο, συχνά ακούσια και ανεξέλεγκτα, χωρίς η ίδια να το αντιλαμβάνεται, σε μια παράλληλα εξελισσόμενη ιστορία, στον πραγματικό αλλά και στον εικονικό κόσμο.
