FLUXUS – Το Κίνημα τέχνης της συνεχούς ροής

Γράφει ο Κώστας Ευαγγελάτος Εικαστικός, Λογοτέχνης, Θεωρητικός της σύγχρονης τέχνης

Όπως γνωρίζουμε από την ιστορία της τέχνης υπάρχει μια διασύνδεση  στα καλλιτεχνικά κινήματα. Απλούστατα ανάλογα με ιδεολογικές, κοινωνικοπολιτικές, αισθητικές,  πολιτισμικές και άλλες καταστάσεις που διαμορφώνουν το πνεύμα κάθε εποχής, τα ζητούμενα εκφράζονται με άλλους τρόπους και σε συνθήκες.

Όταν τα δρώμενα συσπειρώνουν πολλούς καλλιτέχνες, με καινούργιο τρόπο εικαστικής διατύπωσης, συντελούν στη δημιουργία ενός κινήματος. Αυτό το κίνημα  που αναδύεται από ταυτόσημη αισθητική θέση έχει στόχο τον επηρεασμό του κοινού.

Όλα αυτά τα νέα εικαστικά δεδομένα εμφανίζονται σε μια πολύπλοκη ιστορική περίοδο ιδεολογικών, εθνικών, κοινωνικοπολιτικών και οικονομικών ανακατατάξεων στον δυτικό κόσμο. Ανάμεσα στα νέα δεδομένα για τους καλλιτέχνες -!ερευνητές ήταν εκτός από τις μεθόδους της ψυχανάλυσης, τα επιτεύγματα της επιστήμης και της τεχνολογίας.

Όλα αυτά τα δεδομένα διαμόρφωσαν την ανατρεπτικότητα του «fluxus-κίνημα ροής» που αναμφίβολα ήταν η συνέχεια και εξέλιξη του προδρομικού κινήματος «dada».

Στη δεκαετία του 1960 το κίνημα Fluxus, με τις αναρχικές και επαναστατικές επιτεύξεις του σε διεθνές επίπεδο, έδωσε μια νέα προέκταση στις σύνθετες εκφραστικές εκδοχές, με τη συμμετοχή στο κίνημα ζωγράφων, μουσικών, ποιητών και χορευτών.

Το Fluxus στόχευε γενικά στην απαλλαγή του ατόμου από κάθε φυσική, διανοητική και πολιτική αναστολή. Επόμενο ήταν να προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις, που κυρίως είχαν σαν αποτέλεσμα την επιστροφή και αναδίπλωση των εικαστικών τεχνών, ιδιαίτερα της ζωγραφικής σε πιο συντηρητικές φόρμες, σαν αντίθεση των παραδοσιακών καλλιτεχνών στους εξτρεμιστές του κινήματος. 

Αρκετοί από τους κύριους εκφραστές του «fluxus» διαμόρφωσαν και επέκτειναν πολλαπλά τα έργα τους με τεχνολογικές μεθόδους, όπως η videoart, βασισμένοι στον Μαρσέλ Ντυσάν που θεωρητικοποίησε τις νέες απόψεις, στον Λάσλο Μόχολυ-Νάγκυ και τον Ραούλ Χάουσμαν, που έδωσαν τεράστιες δυνατότητες στο πεδίο των φωτογραφικών εφαρμογών, όπως τα φωτοκολλάζ, τα φωνητικά ποιήματα και οι εγκαταστάσεις στο περιβάλλον, με τυχαία εγκιβωτισμένα αντικείμενα, τα οποία έφεραν την επιγραφή «Δεν πωλείται».

Στην έξαρση των δεκαετιών που αναπτύχθηκε η πειραματική έκφραση του Fluxus, διατυπώθηκε με διακηρύξεις- μανιφέστα η ιδεολογική και αισθητική άποψη της απόρριψης των αισθητικών προτύπων του αστικού κατεστημένου. Η έμπρακτη κατάργηση των στεγανών μεταξύ των διαφορετικών μορφών τέχνης πραγματώθηκε έκτοτε εντυπωσιακά με την ριζική αλλαγή των ορίων και με την συνεχή εκφραστική ροή των οπτικά νέων ανατρεπτικών εικαστικών αποκρυσταλλώσεων που προεκτάθηκαν σε όλα τα σημεία του χώρου.