Γράφει ο Ιωάννης Κωνσταντινίδης, υποψήφιος Διδάκτορας Δικαίου και Πληροφορικής, Υπεύθυνος Προστασίας Δεδομένων και δικηγόρος εμπορικού / εταιρικού δικαίου
Με απόλυτη σοβαρότητα και βαθύτατη ανησυχία, δηλώνω την πλήρη αδυναμία μου να κατανοήσω την ύπαρξη και την εξάπλωση τέτοιων φαινομένων όπως η εκδικητική πορνογραφία, που αποτελούν μια από τις πιο σκληρές μορφές ψυχολογικής και κοινωνικής κακοποίησης στη σύγχρονη πραγματικότητα. Δεν είναι δυνατόν να συλλάβω πώς μια στιγμή γνήσιας ανθρώπινης εγγύτητας – φυσική, ιδιωτική και βαθιά προσωπική – μπορεί να μετατραπεί σε όπλο εκδίκησης και καταστροφής.
Η ευθύνη ανήκει αποκλειστικά στον δράστη και θύτη, ο οποίος με συνειδητή και κακόβουλη πράξη παραβιάζει θεμελιώδη δικαιώματα όπως η ιδιωτικότητα και η σεξουαλική αυτονομία. Το θύμα, αντιθέτως, υφίσταται ανυπόφορο πόνο χωρίς καμία δική του υπαιτιότητα – δεν έχει διαπράξει καμία πράξη που να δικαιολογεί την κακοποίηση.
Μια απλή ανθρώπινη επαφή, που καταγράφηκε ηλεκτρονικά, χρησιμοποιείται με τρόπο απίστευτα βίαιο και ακατανόητο.
Τέτοιες συμπεριφορές δεν είναι απλώς ανήθικες· προσβάλλουν την ίδια την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και απαιτούν απερίφραστη κοινωνική καταδίκη, αυστηρή τιμωρία των υπευθύνων και ουσιαστική προστασία των θυμάτων.
Συχνές Ερωτήσεις και Απαντήσεις για την Εκδικητική Πορνογραφία
Η εκδικητική πορνογραφία (revenge porn) είναι μια σοβαρή μορφή ψηφιακής βίας που πλήττει εκατομμύρια ανθρώπους, κυρίως γυναίκες, παγκοσμίως.
Παρακάτω παρουσιάζεται ένα ενιαίο κείμενο σε μορφή ερωτήσεων-απαντήσεων, βασισμένο σε επιστημονικά δεδομένα, στατιστικές και νομικές διατάξεις, με στόχο την ενημέρωση, την πρόληψη και την ενδυνάμωση των θυμάτων.
Το φαινόμενο δεν αποτελεί απλώς παραβίαση ιδιωτικότητας, αλλά έκφραση βαθύτερων κοινωνικών και ψυχολογικών παθολογιών, όπως ο σεξισμός και τα χαρακτηριστικά της Σκοτεινής Τριάδας.
Τι είναι η εκδικητική πορνογραφία και πώς ορίζεται;
Είναι η μη εξουσιοδοτημένη διανομή σεξουαλικού υλικού (φωτογραφίες, βίντεο) χωρίς τη συναίνεση του εικονιζόμενου προσώπου. Ονομάζεται και μη συναινετική πορνογραφία (ΜΣΠ) και συνιστά μορφή ψηφιακής κακοποίησης (Citron & Franks, 2014· Salter & Crofts, 2015· Walker & Sleath, 2017). Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO), η σεξουαλική υγεία απαιτεί ασφαλείς, συναινετικές και σεβαστικές εμπειρίες – η ΜΣΠ καταπατά αυτή την αρχή, προκαλώντας σοβαρές ψυχικές και κοινωνικές βλάβες.
Ποια χαρακτηριστικά παρουσιάζουν συνήθως οι δράστες;
Έρευνα δείχνει ότι όσο υψηλότερα είναι τα επίπεδα αμφίρροπου σεξισμού και τα χαρακτηριστικά της Σκοτεινής Τριάδας (μακιαβελισμός, ναρκισσισμός, αντικοινωνική συμπεριφορά), τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα εμπλοκής σε τέτοιες πράξεις (Pina et al., 2017). Η ΜΣΠ είναι μια από τις εκφράσεις αυτών των παθολογικών χαρακτηριστικών.
Πόσο εκτεταμένο είναι το πρόβλημα παγκοσμίως;
Σύμφωνα με το Economist Intelligence Unit (2021), το 85% των γυναικών παγκοσμίως έχει υποστεί διαδικτυακή βία. Πάνω από το 50% των θυμάτων που κατήγγειλαν γνώριζαν τον δράστη, ενώ τα 3/4 ανησυχούν για κλιμάκωση σε φυσικές απειλές. Η πλειονότητα δεν γνωρίζει πώς να αναφέρει το περιστατικό, γεγονός που υπογραμμίζει την ανάγκη για καλύτερη ενημέρωση.
Ποιες είναι οι επιπτώσεις στα θύματα;
Προκαλείται έντονη ψυχολογική δυσφορία (Murca et al., 2024): Βαθιά ταπείνωση, άγχος, κατάθλιψη, χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Φόβος για διαρκή εξάπλωση του υλικού, που μπορεί να οδηγήσει σε αυτοκτονικές σκέψεις.
Επίπεδα δυσφορίας παρόμοια με θύματα βιασμού.
Μετατραυματικό στρες (PTSD), διαταραχές ύπνου, δυσκολίες στις σχέσεις, έλλειψη εμπιστοσύνης.
Κοινωνικά: στιγματισμός, απομόνωση, επαγγελματικές απώλειες (απώλεια θέσεων εργασίας, ευκαιριών).
Πολλά θύματα καταφεύγουν σε αλκοόλ ή ουσίες για ανακούφιση (Bates, 2017). Το φαινόμενο ενισχύεται από στερεότυπα φύλου, όπως η διπλή ηθική, που επιτρέπει μεγαλύτερη ελευθερία στους άνδρες ενώ καταδικάζει τις γυναίκες.
Πώς μπορεί ένα θύμα να προστατευτεί νομικά στην Ελλάδα;
Η ΜΣΠ δεν είναι αυτοτελές αδίκημα, αλλά διώκεται βάσει του Ν. 4624/2019, άρθρο 38, που προστατεύει δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα.
Οι ποινές περιλαμβάνουν: Φυλάκιση έως 1 έτους για μη εξουσιοδοτημένη πρόσβαση ή επεξεργασία δεδομένων. Φυλάκιση για διανομή. Βαρύτερες ποινές (φυλάκιση ≥1 έτους + πρόστιμο έως 100.000€) αν αφορά ευαίσθητα δεδομένα (π.χ. σεξουαλικού περιεχομένου). Κάθειρξη έως 10 ετών αν υπάρχει οικονομικό όφελος >120.000€. Κάθειρξη + πρόστιμο έως 300.000€ αν κινδυνεύει η εθνική ασφάλεια.
Βήματα για το θύμα:
Ζητήστε νομική συμβουλή πρώτα – αποφύγετε μεμονωμένες ενέργειες.
Υποβάλετε μήνυση στη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος (11188), κατά αγνώστου ή συγκεκριμένου δράστη.
Αίτηση αποζημίωσης μέσω αγωγής για ηθική βλάβη (ξεχωριστή διαδικασία από τη μήνυση).
Ενημερώστε την πλατφόρμα – αν δεν αφαιρέσει το υλικό άμεσα, έχει ευθύνη (Π.Δ. 2003).
Πώς διαφέρει η νομική αντιμετώπιση σε άλλες χώρες;
Ηπειρωτικό δίκαιο (π.χ. Γερμανία): εστιάζει στην ιδιωτικότητα.
Κοινοδίκαιο (π.χ. Αγγλία, Νόμος 2015): θεωρείται σεξουαλική κακοποίηση, με βαρύτερες ποινές.
Στην Ελλάδα, υπάρχει συζήτηση για ποινικοποίηση ως αυτοτελές αδίκημα στον Ποινικό Κώδικα.
Τι να κάνετε αν είστε θύμα;
Καταγγείλτε αμέσως.
Κρατήστε αποδεικτικά (σύνδεσμοι, screenshots).
Μιλήστε σε έμπιστα πρόσωπα.
Ζητήστε ψυχολογική υποστήριξη.
Επαφές υποστήριξης:
Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος (Αθήνα):
Τηλ: 11188 · Fax: 213-1527471 · Email: [email protected]
Υποδιεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος Βορείου Ελλάδος (Θεσσαλονίκη):
Τηλ: 11188 · Fax: 213-1527666 · Email: [email protected]
Διεύθυνση: Μοναστηρίου 326, 54121 Θεσσαλονίκη
Εθνική Γραμμή Βοήθειας για Γυναίκες Θύματα Βίας: 15900 (24ωρη, εμπιστευτική, με παραπομπές σε ξενώνες).
T:+30 2311278913
M: +30 6977210868
Πολυτεχνείου 21 Θεσσαλονίκη 54626, Ελλάδα
