Γράφει ο ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ*
Τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΤΠΣ), σε μια πρώτη ανάγνωση, αποτελούν σύνολα κειμένων, χαρτών και διαγραμμάτων, με τα οποία καθορίζονται το πρότυπο χωρικής οργάνωσης και ανάπτυξης, τα βασικά προγραμματικά μεγέθη, τα όρια πολεοδομικών ενοτήτων και οικισμών, οι χρήσεις γης, οι όροι και περιορισμοί δόμησης, οι σημαντικές πολεοδομικές παρεμβάσεις κ.α.
Σε μια όχι τόσο επιδερμική αλλά περισσότερο ουσιαστική προσέγγιση τα ΤΠΣ αποτελούν τα εργαλεία εκείνα με τα οποία οι τοπικές κοινωνίες θα χαράξουν την ολοκληρωμένη χωρική ανάπτυξη και οργάνωσή τους. Συγκεκριμένα, αποτελούν το βασικό εργαλείο για τον χωροταξικό σχεδιασμό και την οργάνωση του αστικού και αγροτικού χώρου στην Ελλάδα.
Αναλυτικότερα, με τα Τ.Π.Σ. αναθεωρείται και οργανώνεται ο δομημένος χώρος, περιορίζοντας την άναρχη, έκτος σχεδίου και ανεξέλεγκτη δόμηση καθώς επίσης θεσμοθετούνται οι απαιτούμενες χρήσεις γης προκειμένου να γνωρίζει ο κάθε πολίτης τι επιτρέπεται να οικοδομήσει σε κάθε περιοχή. Επιπλέον, τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια περιλαμβάνουν και άλλες ρυθμίσεις, όπως την χωροθέτηση μεγάλων, δημόσιων και ιδιωτικών, επενδύσεων και την οριοθέτηση οικισμών χωρίς όρια (ΠΔ 129/2025) .
Όμως για να ολοκληρωθεί ο Πολεοδομικός Σχεδιασμός με την εφαρμογή των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων απαιτείται η σύνταξη και έγκριση των Ρυμοτομικών Σχεδίων Εφαρμογής (περιλαμβάνουν τα Ρυμοτομικά Σχέδια και τις Πράξεις Εφαρμογής), τα οποία αποτελούν προϋπόθεση για την πολεοδόμηση ορισμένης περιοχής. Όπως γίνεται κατανοητό, για την κατάρτιση Ρυμοτομικών Σχεδίων Εφαρμογής απαιτείται η ύπαρξη εγκεκριμένων Τοπικών ή Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων.
Με τα Ρυμοτομικά Σχέδια Εφαρμογής εξειδικεύονται, σε κλίμακες (πόλης, οικισμού ή τμημάτων αυτών) ή σε ζώνες και περιοχές ειδικών χρήσεων, οι ρυθμίσεις των ΤΠΣ περί χρήσεων γης και όρων δόμησης και καθορίζονται επακριβώς όσον αφορά την προς πολεοδόμηση περιοχή: οι κοινόχρηστοι, κοινωφελείς και οικοδομήσιμοι χώροι της, καθώς και τα διαγράμματα των δικτύων υποδομής. Συνεπώς τα υπό εκπόνηση Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια (στη διαβούλευση των οποίων όλοι οι πολίτες πρέπει να συμμετέχουμε) αποτελούν τον «καμβά» των χρήσεων γης πάνω στον οποίο θα «σχεδιαστούν» αργότερα οι νέες πόλεις μέσω των Ρυμοτομικών Σχεδίων Εφαρμογής.
Ο σχεδιασμός όμως αυτός (π.χ. εκπόνηση απαραίτητων μελετών) και δη η εφαρμογή στην πράξη των ρυμοτομικών αυτών σχεδίων (π.χ. έργα υποδομής) απαιτεί σημαντικούς οικονομικούς πόρους τους οποίους, σε περιπτώσεις υπερδιαστασιολογήσεων, οι Δήμοι όχι μόνο δε θα μπορέσουν να διαθέσουν αλλά θα είναι δύσκολο και να βρούν απογυμνωμένοι οικονομικών ενισχύσεων/ χρηματοδοτικών εργαλείων και στη δίνη συνεχών αυξήσεων του λειτουργικού τους κόστους.
Πρέπει λοιπόν οι χρήσεις που θα προταθούν από τις τοπικές κοινωνίες να αποτυπώνουν την μελλοντική εικόνα του Δήμου με τρόπο βιώσιμο (να μπορούν να εφαρμοστούν καταρχήν) και αντιπροσωπευτικό (π.χ. λελογισμένες οικιστικές αναπτύξεις σε περιοχές που προβλέπεται μεσομακροπρόθεσμα να αποτελέσουν υποδοχείς νέων κατοίκων, διασφάλιση της περιβαλλοντικής προστασίας σε περιοχές NATURA 2000, εμπορικές χρήσεις και χρήσεις εκπαίδευσης σε περιαστικούς Δήμους με ειδικά αναπτυξιακά χαρακτηριστικά κλπ)
*ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ
Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός Α.Π.Θ. Περιβαλλοντολόγος – Project Manager Α.Π.Θ., ΜSc, Ενεργειακός Επιθεωρητής – Εργολήπτης Δημοσίων Έργων, Υπ. Διδάκτωρ Πολιτικών Μηχανικών Α.Π.Θ., PhDc, Εντεταλμένος Σύμβουλος Ανακύκλωσης Δήμου Θέρμης
www.vogiatzis.edu.gr www.vogiatzis-eng.gr
