Ένα ζεστό απόγευμα του Οκτωβρίου στο κέντρο της Αθήνας συναντήθηκα με τον συγγραφέα Ιωάννη Φ. Πουλάκη, ο οποίος υπογράφει τα βιβλία του με το ίδιο όνομα, αλλά με λατινικούς χαρακτήρες, γιατί, όταν ζούσε στο Λονδίνο, κατοχύρωσε την διαδικτυακή διεύθυνση και ιστοσελίδα (website) johnnis.com και έτσι πρόεκυψε να υπογράφει ως Johnnis F. Poulakis.
Η συμπεριφορά του, καθώς κι ο τρόπος που μου πρωτομίλησε είχε μια φιλική διάθεση σαν να με γνώριζε από καιρό. Αν και τα σκούρα καφέ γυαλιά που φορούσε, μιας και είχε αρκετό ήλιο, τον έκαναν λίγο απόμακρο.
Μου πρότεινε να πάμε σε ένα γαλλικό καφέ-μπιστρό και φυσικά δέχθηκα. Όταν καθίσαμε, μου εξομολογήθηκε το πόσο κουρασμένος, πιεσμένος και αγχωμένος αισθάνεται αυτή την περίοδο με την δουλειά του, αλλά και για το καινούργιο βιβλίο που γράφει και εικονογραφεί παράλληλα. Μου ανέφερε παρεμπιπτόντως ότι αυτή η συνέντευξη θα προτιμούσε να έχει τον χαρακτήρα φιλικής συζήτησης. Τότε μπόρεσα να καταλάβω την όλη του συμπεριφορά, καθώς και γιατί είχε αυτή την οικειότητα που μου έδειξε από την πρώτη στιγμή.
Το βλέμμα του τελικά δεν ήταν απόμακρο. Απεναντίας ήταν πολύ διακριτικό και μετρημένο, όπως και ο λόγος του. Συνήθως στις πρώτες συναντήσεις ο πληθυντικός μεταξύ των ατόμων είναι καθιερωμένος. Ωστόσο αισθανόμουν άσχημα να μην του μιλώ στον ενικό και έτσι με παρέσυρε σε μια συνέντευξη – συζήτηση που σας την καταθέτω αυθόρμητη, όπως ακριβώς είναι και ο συγγραφέας.
Ποια θα μπορούσε να είναι μια πηγή έμπνευσης, για να γράψεις μια δική σου προσωπική ιστορία;
Ως συγγραφέας, ως Αθηναίος πολίτης αλλά και ως επιχειρηματίας λαμβάνοντας υπόψιν το περιβάλλον που ζω, βλέπω έμπνευση παντού. Μια ισχυρή προσωπικότητα που θα συναντήσω, ένα αθώο χαμόγελο, ένας τίτλος εφημερίδας, μια μοναχική παρουσία σ’ ένα κατάμεστο από κόσμο εστιατόριο… Όλα μπορούν να γίνουν έμπνευση! Το πώς θα εξελιχθεί η έμπνευση, αν θα γίνει, δηλαδή, παραμύθι ή μυθιστόρημα ή θεατρικό έργο αυτό εξαρτάται από τα βιώματα μου, τα οποία λειτουργούν σ’ εμένα υποσυνείδητα και χωρίς σκέψη. Από ένστικτο και μόνο. Γι’ αυτό και δεν έχω κάνει ποτέ ψυχανάλυση. Προτιμώ το αγνό, το γνήσιο. Δεν μου αρέσουν τα καλούπια και οι οδηγίες, αλλά όλα αυτά που ήδη ανέφερα λειτουργούν μέσα μου πολύ θετικά και με παρακινούν στο να γράφω. Επίσης, κάποιες στιγμές πρέπει να απομακρύνομαι από την καθημερινότητά μου, ώστε να βρίσκω ένα κίνητρο και η έμπνευση να εξελίσσεται από μόνη της χωρίς πίεση, ώστε να μην προσπαθώ να βρω τις κατάλληλες λέξεις που θα την αποδώσουν, αλλά εκείνες που θα την καταγράψουν όσο πιο αυθεντική γίνεται.
Εσύ είσαι αναγνώστης βιβλίων;
Μου αρέσει το διάβασμα και εύχομαι να είχα πιο πολύ ελεύθερο χρόνο, για να διαβάζω όσο το δυνατόν περισσότερο. Όταν διαβάζω, αλλά κι όταν γράφω, διαθέτω μια ηρεμία. Νιώθω ψυχική ευφορία κι αρμονία σε τέτοιο βαθμό που δεν μου συμβαίνει με καμία άλλη μου δραστηριότητα. Πάντα θα διαβάσω κάτι, έστω και λίγο, πριν αποκοιμηθώ και ειλικρινά βελτιώνεται η ποιότητα του ύπνου μου.
Ποιος είναι ο αγαπημένος σου συγγραφέας; Προτιμάς την κλασική ή τη σύγχρονη λογοτεχνία;
Ένα καλό βιβλίο είναι πάντα ένα καλό βιβλίο ανεξαρτήτως από το πότε γράφτηκε. Όλοι έχουμε διαβάσει Jane Austen – Charlotte Bronte – Virginia Woolf… Αλλά επειδή τα πιο αγαπημένα μου βιβλία έχουν γίνει ταινίες, δεν θα ήθελα να τα αναφέρω. Μπορώ να πω όμως δυο αγαπημένα μου βιβλία που δεν έχουν γίνει ταινίες, ένα ελληνικό, το ¨Έκτωρ¨ της Αμαλίας Μεγαπάνου και το ¨Οδυσσέα¨ του Τζέιμς Τζόις (Ulysses – James Joyce).
Τι διαδικασία ακολουθείς, για να γράψεις ένα βιβλίο, αλλά και ποιο κίνητρο υπάρχει πίσω από το γράψιμο για σένα; Επίσης, κατά την ολοκλήρωση ενός βιβλίου τι συναισθήματα, σού δημιουργούνται;
Για να γράψω, χρειάζομαι απομόνωση. Έχω ακούσει ότι κάποιοι συγγραφείς γράφουν σε εστιατόρια και καφετέριες, σε σταθμούς συγκοινωνιών και μέσα σε τραίνα. Προσωπικά δεν μπορώ να το κάνω. Μου είναι δύσκολο κάτι τέτοιο. Όταν γράφω, νιώθω το ωραίο συναίσθημα της μοναξιάς… Της δημιουργικής μοναξιάς, η οποία είναι όμορφη, καθόλου μελαγχολική, αλλά τουναντίον πολύ ρομαντική! Κάνω αυτό που μου αρέσει να κάνω χωρίς πίεση. Κάθε φορά που γράφω δεν υπάρχουν πρέπει… Δεν υπάρχει τίποτα μα τίποτα αναγκαίο… Μόνο ¨θέλω¨. Όχι το ¨θέλω¨ της επιδίωξης ή της απαίτησης, αλλά το ¨θέλω¨ της επιθυμίας και του συναισθήματος. Όταν γράφω, φέρνω κοντά μου τον σωστό Γιάννη, τον δίκαιο Γιάννη… τον ρομαντικό, τον ευαίσθητο… Τον ιδανικό για εμένα Γιάννη και σε τελική ανάλυση τον Γιάννη που με κάνει χαρούμενο! Όταν ήμουν νεαρός, έγραφα, αλλά δεν ήθελα να δείξω τα ποιήματα και τα μυθιστορήματα μου σε κανέναν. Αυτό μ’ έκανε χαρούμενο! Ήταν το μυστικό μου. Όπως και το ότι τότε έκανα πολύ έντονη νυχτερινή ζωή (τώρα πια καθόλου). Όλα μου τα βράδια είναι σχεδόν ίδια. Γράφω και εικονογραφώ. Φυσικά η συγγραφή ενός βιβλίου δεν είναι εύκολη και δεν είμαι πάντα χαρούμενος, γιατί υπάρχουν πάρα πολλά στάδια και ειδικά, όταν κάνω εικονογράφηση, τότε είναι δεκαπλάσια τα στάδια που έχω να αντιμετωπίσω για την ολοκλήρωση ενός βιβλίου. Η αισθητική και η αρμονία στην εικονογράφηση μιας ιστορίας είναι για εμένα πολύ μεγάλη τέχνη και επίσης, συμπληρώνει το συναίσθημα της αφήγησης.
Ποιες ήταν οι πήγες έμπνευσης για το χριστουγεννιάτικο βιβλίο ¨Ο Αϊ-Βασίλης δεν ξεχνά κανέναν!¨ και γιατί έγραψες δυο ιστορίες σ’ ένα βιβλίο και όχι δυο διαφορετικά βιβλία, μιας και είναι δυο διαφορετικές ιστορίες; Το πρώτο είναι μυθιστόρημα και το δεύτερο παραμύθι.
Δεν είχα άλλη επιλογή, διότι και τα δυο τα έγραφα παράλληλα την ίδια χρονική περίοδο. Μαζί ήρθαν οι εμπνεύσεις και των δύο ιστοριών με διαφορά μόλις μιας ημέρας. Μαζί αναπτύχθηκαν και κάθε φορά που με κούραζε το γράψιμο της μιας ιστορίας, έπιανα την άλλη για ξεκούραση. Ακόμη και στα διαλείμματα της συγγραφής έκανα την εικονογράφηση. Λειτούργησα πολύ καλά ταυτόχρονα και με τις δυο ιστορίες, οπότε θα ήταν πολύ άδικο να τις χωρίσω. Για μένα είναι πολύ όμορφο που εκδόθηκαν και βιβλιοδετήθηκαν μαζί! Αυτές οι δυο ιστορίες είναι ¨αδέλφια¨ και γι΄ αυτό πιστεύω πως θα ήταν ένα πολύ ωραίο δώρο για πραγματικά αδέλφια. Ένα μυθιστόρημα για το μεγάλο παιδί και μια ιστορία για το μικρότερο. Και όλα αυτά περιτυλιγμένα με μια ζεστή, χιονισμένη, ασυνήθιστη, χριστουγεννιάτικη ατμόσφαιρα σαν πρωτοχρονιάτικο πυροτέχνημα (γελάει πρώτος και μετά γελώ κι εγώ, ενώ συνεχίζει…). Τα δυο παιδιά που πρωταγωνιστούν στο βιβλίο μου είμαι εγώ… Κι ας μην μοιάζουν καθόλου οι ζωές μας. Η καθημερινότητα είναι σκληρή. Χρειάζομαι το όνειρο, το ήθος, την συντροφικότητα… Κάποιες στιγμές το απρόσμενο, αλλά και το μοιραίο, την ζεστασιά του ήλιου, αλλά και του τζακιού, το κρύο ρυάκι στο βουνό, αλλά και τη ζεστή θάλασσα του Αυγούστου. Μακάρι να υπήρχε στον κόσμο μόνο η όμορφη προκλητικότητα και καθόλου το άσχημο ή το βίαιο. Οπότε ο καθένας από εμάς πλάθει την προσωπική καθημερινότητα, όπως μπορεί, ή, αν έχει την δυνατότητα, όπως θέλει, κάνοντάς τη να κυλήσει όμορφα, ήσυχα.
Τόσο ρομαντισμό πού τον βρίσκεις;
Ο ρομαντισμός δεν είναι επιστήμη, δεν είναι τέχνη, είναι διάθεση. Είναι μια διάθεση που την επιλέγεις χωρίς να το ξέρεις, γιατί έρχεται μέσα από επιλογές που έκανες σε κάποιες στιγμές της ζωής σου. Κι ο ρομαντισμός είναι το απόσταγμα όλων των επιλογών, αλλά και εμπειριών και έτσι το καταλαβαίνεις αργά… Έρχεται σιγά σιγά. Το να είσαι ρομαντικός και νέος νομίζω στην εποχή μας δεν θεωρείται σωστό, γιατί πλέον η κοινωνία είναι πάρα πολύ σκληρή. Όμως το να είναι ένας ενήλικας και επαγγελματίας ρομαντικός, δεν είναι κάτι που θα τον δυσκολέψει, αλλά αντιθέτως πιστεύω πως θα του κάνει την καθημερινότητα πιο όμορφη!
Οπότε το χριστουγεννιάτικο βιβλίο σου είναι το γέννημα του ρομαντισμού που νιώθεις γενικότερα, αλλά και όταν το έγραφες. Τι σκέφτηκες πρώτα; Τους ήρωες ή την πλοκή;
Το μυθιστόρημα στο βιβλίο γεννήθηκε από την φράση που άκουσα την παραμονή των Χριστουγέννων το 2015 ¨Ο Αϊ-Βασίλης δεν ξεχνά κανέναν! ¨ και αμέσως την έγραψα με 50 περίπου λέξεις σε μήνυμα στο κινητό μου, για να μην την ξεχάσω. Την άλλη μέρα το ξαναδιάβασα και θυμήθηκα όλο το συναίσθημα, όλη την έμπνευση της προηγούμενης μέρας. Έτσι κάθισα και έγραψα στα γρήγορα και εντελώς αυθόρμητα χωρίς να διαβάζω τι γράφω, μιας και δεν είχα χρόνο, όλο τον σκελετό της ιστορίας σε περίπου δυο χιλιάδες λέξεις. Η πλοκή και οι ήρωες γεννήθηκαν ταυτόχρονα. Απλώς έμειναν στο laptop αρκετά χρόνια δουλεύοντάς τα σταδιακά, ώστε να ολοκληρωθεί το μυθιστόρημα, όπως το είχα στο μυαλό μου, αλλά και να γίνει μια εικονογράφηση, όπως επιθυμούσα. Εξάλλου τότε είχα να εκδώσω το άλλο μου παιδικό μυθιστόρημα ¨ΝΙΝΑ¨. Η μικρή χριστουγεννιάτικη ιστορία ή παραμύθι ¨ Όταν ο Αϊ-Βασίλης ήταν νεαρός! ¨, που είναι στο βιβλίο μετά το μυθιστόρημα, γράφτηκε πολύ πιο γρήγορα, αλλά πάντα υπήρχαν διάφορες πινελιές, δηλαδή μικρές αλλαγές, μιας και διαβάζω τα έργα μου πάρα μα πάρα πολλές φορές. Είναι σαν να τα μελετώ, πριν εκδοθούν, και πάντα υπάρχουν αλλαγές είτε σε λέξεις είτε στην εικονογράφηση.
Οι αλλαγές που κάνεις το οδηγούν στο να είναι πιο ρομαντικό βήμα βήμα και έτσι ωραιοποιούν καταστάσεις;
Ναι, απολύτως, γιατί ο ρομαντισμός, η ευαισθησία και η κατανόηση πιστεύω ότι μας οδηγούν σε όμορφα μονοπάτια, σε ωραίες στιγμές, ενώ το άσχημο, η βία, η αδιαφορία και όλα τα αρνητικά μας οδηγούν σε αδιέξοδα. Νομίζω ότι δεν κάνω λάθος σε αυτό. Πώς θα μου έρθουν ευνοϊκά στη ζωή, αν υπάρχει κακία, εκδίκηση και αντίδραση τριγύρω μου ή στις επιλογές μου; Η αρμονία, η καλοσύνη και η ηρεμία φέρνουν πιο ουσιαστικά και πιο όμορφα πράγματα. ¨ Ό,τι σπείρεις θα θερίσεις¨ αναφέρει η λαϊκή παροιμία και είναι πολύ σωστή!
Αυτά είναι τα θετικά μηνύματα που θα πάρει ένα παιδί διαβάζοντας το χριστουγεννιάτικο βιβλίο σου;
Η ανάγνωση σε μικρά παιδιά έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει τις γνωστικές δεξιότητες και βοηθά στη διαδικασία της γνωστικής ανάπτυξης. Επομένως ένα βιβλίο είναι πάρα πολύ χρήσιμο σ’ ένα παιδί ούτως ή άλλως. Το πιο σημαντικό είναι η ιδέα, η ραχοκοκαλιά της ιστορίας, να αιχμαλωτίσει το παιδί με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην βαρεθεί και το αφήσει είτε στην αρχή είτε στη μέση. Ένα βιβλίο πρέπει να έχει ενδιαφέρον μέχρι να τελειώσει. Τα παιδιά και οι έφηβοι, καθώς θυμάμαι πως ήμουν κι εγώ σ’ εκείνες τις ηλικίες, έχουν την ικανότητα να ονειρεύονται μεγάλα πράγματα και να χρησιμοποιούν τη φαντασία τους πάρα πολύ. Οπότε τα οποιαδήποτε μηνύματα έρχονται μόνα τους και διαφορετικά σε κάθε άνθρωπο μέσα από τις λέξεις, από τις καταστάσεις ακόμα και από την εικονογράφηση. Το διάβασμα είναι μια ευφάνταστη δραστηριότητα, η οποία μπορεί να ανοίξει πόρτες και να σε οδηγήσει σε δρόμους που ούτε καν είχες φανταστεί! Δημιουργεί νέες καταστάσεις και προοπτικές στον καθένα μας. Τα μηνύματα πάντα θα είναι πολλά και διαφορετικά αναλόγως με το βιβλίο.
Εξακολουθείς να σκέφτεσαι την τύχη των ηρώων σου, όταν έχει ολοκληρωθεί η έκδοση ενός βιβλίου;
Ακριβώς έτσι. Μου έχει συμβεί σε όλα τα βιβλία, ακόμα και σε αυτά που δεν έχω εκδώσει. Μάλιστα έχω σκεφτεί ότι θα μπορούσε η ¨ΝΙΝΑ¨ στο πρώτο μου μυθιστόρημα για παιδιά να είναι η ¨ΤΙΝΑ¨ στην χριστουγεννιάτικη ιστορία που απευθύνεται σε προεφηβικά άτομα, σε παιδική ηλικία. Όλους τους σκέφτομαι σαν να υπάρχουν. Ουπς! αυτό δεν ακούγεται και πολύ υγιές, αλλά συμβαίνει.
(Πάλι με έκανε να γελάσω, αλλά εκείνος το εννοούσε και απλώς μειδίασε. Αμέσως τον ρώτησα.).
Χρησιμοποίησες το “ουπς” και όχι κάποιο ελληνικό επιφώνημα. Ας πούμε το “ωχ”! Γιατί;
Φαντάζομαι πως τα χρόνια που έζησα στο Λονδίνο ήταν καθοριστικά. Είμαι δημιούργημα των γονιών μου και των εμπειριών μου.
Όμως στα βιβλία σου υπάρχει πλούσιο ελληνικό λεξιλόγιο και με άγνωστες ίσως λέξεις για κάποια παιδιά. Για ποιον λόγο;
Γιατί είναι μυθιστορήματα και όχι παραμύθια. Διαφορετικό θα είναι ένα κείμενο με εννιακόσιες λέξεις και εντελώς διαφορετικό θα είναι το κείμενο με δεκαεπτά χιλιάδες λέξεις. Η δημιουργική γραφή δεν έχει όρια, αλλά πρέπει να προσέχω. Να έχει ενδιαφέρον και ψυχαγωγία ταυτόχρονα, ώστε να μην είναι βαρετή. Κι αν υπάρχει κάποια άγνωστη λέξη για ένα παιδί, όταν θα την διαβάσει, είναι ευκαιρία να την μάθει και να την ψάξει στο διαδίκτυο, όπου πλέον όλα τα παιδιά του κόσμου περνούν πολλές ώρες.
Οι πολλές ώρες στο διαδίκτυο, αλλά και γενικότερα το διαδίκτυο αυτό καθαυτό κάνουν κακό;
Αν δεν υπάρχει μέτρο, τότε όλα μπορούν να γίνουν άσχημα. Η υπερβολή άλλωστε ως έννοια από μόνη της ακούγεται άσχημη. Όπως το πολύ αλάτι κάνει άσχημο και κακό το νόστιμο φαγητό, το ίδιο κάνουν στην ψυχή ενός παιδιού οι πολλές ώρες στο διαδίκτυο. Το διαδίκτυο είναι πολύ όμορφο, όταν το χρησιμοποιούμε σωστά.
Τελειώνοντας θα ήθελα να ρωτήσω πότε καταλαβαίνεις ότι κάτι που έγραψες είναι έτοιμο για παράδοση και έτοιμο για να εκδοθεί;
Ποτέ δεν είμαι έτοιμος. Τα συνεχόμενα τηλεφωνήματα από τον εκδοτικό οίκο με κάνουν να βρίσκομαι σε εγρήγορση και υπερένταση και το ίδιο συνέβη και στα τρία βιβλία που έχω εκδώσει. Πάντα χρειάζομαι έναν ακόμα μήνα από την ώρα που υποτίθεται ότι το ολοκλήρωσα, κι αν τον έχω, πάλι θέλω έναν μήνα περισσότερο. Αυτό είναι βεβαίως μια ένδειξη ότι στόχος μου είναι πάντα να βελτιώνομαι και τίποτα περισσότερο, γιατί στις μέρες μας όλα παρερμηνεύονται.
Συμφώνησα μαζί του και τον ευχαρίστησα για την ωραία συζήτηση. Έξω από το καφέ-μπιστρό αποχαιρετιστήκαμε, όπως δυο καλοί φίλοι.
Τα βιβλία του αποτελούν πολύ καλές εκδόσεις και ειδικότερα το χριστουγεννιάτικο βιβλίο του – ενόψει μάλιστα και των γιορτινών ημερών – παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον τόσο για την ξεχωριστή ροή των όσων διαδραματίζονται, όσο και γιατί παρουσιάζεται μια ανθρώπινη πλευρά, μια ασυνήθιστη ευαισθησία κι όλα αυτά πλαισιωμένα με μια όμορφη εικονογράφηση.
Ιωάννης Φ. Πουλάκης / Johnnis F. Poulakis
Ο JOHNNIS F. POULAKIS γεννήθηκε τον Οκτώβριο του 1975 στην Αθήνα. Από πολύ μικρός έγραφε διηγηματικές ιστορίες χωρίς να το γνωρίζει κανείς, ούτε καν οι γονείς του.
Κατά την εφηβεία του, παράλληλα με το γράψιμο, άλλη καλλιτεχνική ενασχόληση υπήρξε η ζωγραφική.
Τελειώνοντας τη θητεία του στο ναυτικό, σπούδασε οικονομικά στο Λονδίνο, όπου και έζησε οκτώ χρόνια.
Τα Χριστούγεννα του 2011 εκδόθηκε το πρώτο του βιβλίο, ένα θεατρικό έργο με τίτλο «Γυμνή αφοσίωση» στο οποίο τα σκηνικά και τα κοστούμια είναι δικής του δημιουργίας, τα οποία παρουσιάζονται στο τέλος του βιβλίου.
Τα Χριστούγεννα του 2018 εκδόθηκε το πρώτο του παιδικό βιβλίο. Ένα παιδικό μυθιστόρημα για παιδιά δημοτικού με τον τίτλο «ΝΙΝΑ», για να ακολουθήσει τον Δεκέμβριο του 2020 άλλο ένα παιδικό βιβλίο με δύο μυθιστορήματα «Ο Αϊ-Βασίλης δεν ξεχνά κανέναν» και «Όταν ο Αϊ-Βασίλης ήταν νεαρός!». Το γράψιμό του είναι πολύ γλαφυρό και παραστατικό. Σε όλα τα βιβλία του είναι και ο εικονογράφος, οι ζωγραφικές παραστάσεις του είναι πρωτότυπες και πλούσιες σε χρώματα, κάποιες από αυτές είναι εμπνευσμένες από την προσωπική του συλλογή φωτογραφιών.
Ο JOHNNIS F. POULAKIS ζει και εργάζεται στην Αθήνα και είναι ένας ευτυχισμένος πατέρας δύο κοριτσιών, στα οποία είναι αφιερωμένα όλα του τα έργα. Οι εμπειρίες που αποκόμισε από την διαπαιδαγώγηση των παιδιών του, αποτέλεσαν το έναυσμα για την δημιουργία των παιδικών βιβλίων του.
