Επιμέλεια: Εύα Πετροπούλου Λιανού
Επισημαίνω ότι η Παπουρα είναι προγενέστερη του Αμπού Σιμπέλ κατά 6-7 αιώνες. Σύμφωνα με τη μελέτη των Shaltout και Belmonte (2005), Shaltout, M. and Belmonte, J.A., 2005. On the orientation of ancient Egyptian temples: (1) Upper Egypt and Lower Nubia. Journal for the History of Astronomy, 36(3), pp.273-298, Belmonte, J.A. and Shaltout, M., 2010. Keeping Ma’at: An astronomical approach to the orientation of the temples in ancient Egypt. Advances in Space Research, 46(4), pp.532-539, είναι ο εξής:
1. Αζιμούθιο του κύριο άξονα του Μεγάλου Ναού έχει προσανατολισμό περίπου 100,5°, δηλαδή ανατολικά προς νοτιοανατολικά.
ΑΥΤΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΝΤΊΣΤΟΙΧΟΣ ΤΗΣ ΠΑΠΟΎΡΑΣ, ΑΛΛΆ ΣΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ ΕΊΝΑΙ 25 ΟΚΤΩΒΡΊΟΥ.
2. Αστρονομική και εποχιακή σημασία
Σύμφωνα με τους Shaltout & Belmonte (2005), οι ακτίνες του ήλιου εισχωρούν στο ιερό του ναού δύο φορές το χρόνο —στις 21 Φεβρουαρίου και 21 Οκτωβρίου— φωτίζοντας τα αγάλματα των θεών Amon‑Re, Ramesses II και Re‑Horakhty, ενώ το άγαλμα του έπους Ptah παραμένει στη σκιά
Η έρευνα υποδηλώνει ότι αυτές οι ημερομηνίες αντιστοιχούν στις αρχές των δύο εποχών του αιγυπτιακού πολιτικού ημερολογίου και συνδέονται με τη γνώση των ηλιακών κινήσεων και αστρονομικών υπολογισμών
3. Συνδυασμός αστρονομίας και τοπογραφίας
Οι συγγραφείς αναφέρουν ότι ο προσανατολισμός του ναού αντανακλά έναν συνδυασμό τοπογραφικών επιλογών (π.χ. προσανατολισμός κάθετος στην πορεία του Νείλου) και αστρονομικής ευαισθησίας (όπως στην περίπτωση του χειμερινού ηλιοστασίου), στοιχεία που συναντώνται σε ναούς της Άνω Αιγύπτου και της Άνω Νούβιας γενικότερα
ΠαράμετροςΤιμή / Σχόλιο Αζιμούθιο ~100,5°
Αστρονομική ευθυγράμμιση
ανατολή ηλίου στη ιερή στοά στις 21 Φεβρουαρίου & 21 Οκτωβρίου
πώς συνδέονται αυτές οι ημερομηνίες με την καλλιέργεια των σιτηρών;
ChatGPT said:
Οι ημερομηνίες 21 Φεβρουαρίου και 21 Οκτωβρίου, που είναι οι δύο μέρες όπου ο ήλιος φωτίζει το ιερό του μεγάλου ναού του Αμπού Σίμπελ, συνδέονται με τον αγροτικό και καλλιεργητικό κύκλο της Αρχαίας Αιγύπτου —και ειδικότερα με τη σιτοκαλλιέργεια— μέσα από το αιγυπτιακό εποχιακό ημερολόγιο.
Οι 3 εποχές του αιγυπτιακού γεωργικού ημερολογίου
Η γεωργία στην Αρχαία Αίγυπτο βασιζόταν σε τρεις εποχές, που σχετίζονταν με τον Νείλο:
Αχέτ (Akhet) – Εποχή της πλημμύρας (μέσα Ιουλίου – μέσα Νοεμβρίου)
Περέτ (Peret) – Εποχή της σποράς και της ανάπτυξης (μέσα Νοεμβρίου – μέσα Μαρτίου)
Σεμού (Shemu) – Εποχή της συγκομιδής (μέσα Μαρτίου – μέσα Ιουλίου)
Σύνδεση με σιτηρά:
21 Οκτωβρίου (~τέλος Akhet / αρχή Peret):
Αυτή η ημερομηνία σηματοδοτεί την αρχή της καλλιεργητικής περιόδου.
Ο Νείλος έχει αρχίσει να υποχωρεί, αφήνοντας πίσω του γόνιμη λάσπη.
Οι γεωργοί ξεκινούν να σπέρνουν σιτηρά, κυρίως κριθάρι και σιτάρι.
21 Φεβρουαρίου (~τέλος Peret / αρχή Shemu):
Αντιστοιχεί στο πέρας της ανάπτυξης των φυτών και στην προετοιμασία για τη συγκομιδή.
Οι σιτοκαλλιέργειες έχουν σχεδόν ωριμάσει και οι γεωργοί ετοιμάζονται για θερισμό.
Αστρονομική και συμβολική σημασία:
Οι δύο αυτές ημερομηνίες:
Συμπίπτουν με σημαντικές μεταβολές στην ηλιακή πορεία, γεγονός που έκανε εφικτή τη δημιουργία ενός “ηλιακού ρολογιού” μέσα στον ναό.
Συμβολίζουν την αναγέννηση της φύσης και την ευλογία του φαραώ προς τη γη και τον λαό μέσω του ήλιου, θεοποιώντας τον ηλιακό κύκλο ως παράγοντα της ευφορίας.
Ημερομηνία ΕποχήΓεωργική σημασίαΣύνδεση με σιτηρά
21 Οκτωβρίου Αρχή Peret Έναρξη σποράς Σπορά σιτηρών μετά την πλημμύρα
21 Φεβρουαρίου Τέλος Peret Τέλος ανάπτυξης Προετοιμασία συγκομιδής
Αυτή η αστρονομική ευθυγράμμιση του ναού δεν ήταν τυχαία, αλλά ενταγμένη σε ένα θρησκευτικό-αγροτικό πλαίσιο, που εξύψωνε τον φαραώ ως ενδιάμεσο μεταξύ θεών, ήλιου και καρποφορίας της γης
Ξενοφών Μουσάς
Αστροφυσικός
Υπεύθυνος για το πρότζεκτ
Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων
