Γράφει ο Ταντούρης Στέλιος
Η ύπαρξη παλαμικών ή χειρόμορφων αποτυπώσεων σε σπηλιές ξεπερνάει τα 40.000 χρόνια παράδειγμα το El Castillo στην Ισπανία και το Leang Timpuseng στην Ινδονησία.
Αυτές η αποτυπώσεις θεωρούνται ως οι πιο πρώιμες μορφές έκφρασης του ανθρώπου, η πρώτη ανθρώπινη “υπογραφή” ή δήλωση του “εγώ ήμουν εδώ”.
Τις συναντούμε είτε ως θετικές (με απευθείας χρωματιστή αποτύπωση της παλάμης), είτε ως αρνητικές (με χρώμα γύρω από το περίγραμμα της παλάμης).
Συνήθως χρησιμοποιούσαν κόκκινη ώχρα (οξείδιο του σιδήρου, η κοινή σκουριά με κάποιες μικρές διαφορές ως προς την χημική της ενωση) ή κάποια ορυκτά που περιείχαν μαγγάνιο για πιο σκούρες αποχρώσεις.
Έτριβαν τα ορυκτά ώστε να γίνουν σκόνη και μετά με νερό ή λίπος τους έδιναν πιο ρευστή και υγρή μορφή ώστε να μπορούν να τα φυσήξουν γύρω από παλάμη τους με κάποιο καλάμι ή και με το στόμα τους
Αυτού του είδους οι αποτυπώσεις εντοπίζονται σε όλους τους πολιτισμούς και σε όλες τις ηπείρους ως μοναδική έκφραση ταυτότητας, παρουσίας και ανήκειν .
Σε κουλτούρες όπως των Αβορίγινων στην Αυστραλία ή των λαών της Νότιας Αφρικής, οι αποτυπώσεις της παλάμης συνιστούν μέρος μυστηριακών πρακτικών και ανήκουν συχνά σε παιδιά ή νεαρά μέλη της κοινότητας, δείγμα ενός τελετουργικού δρώμενου ή επίσημης ένταξης στην κοινωνία τους.
Σε πολλές περιπτώσεις η παλαμική αποτύπωση αφορά μόνο τα αριστερά χέρια για συμβολικούς λόγους.
Οι παλάμες συχνά συνδυάζονται με άλλα σύμβολα, όπως μάτια ή φίδια υπογραμμίζοντας έννοιες προστασίας, ως πύλης της ψυχής ή ως θεραπευτικής ενέργειας .
Σε πολλές παραδόσεις ιθαγενών Αμερικανών, ινδουιστών, βουδιστών, Χριστιανών , η παλάμη λειτουργεί ως σύμβολο Θεϊκής καθοδήγησης, προστασίας και ικανότητας μετάδοσης της ενέργειας ή ως χειρονομία ευλογίας.
H φράση “το χέρι του Θεού” ή το Hamsa, (χέρι της Μίριαμ ή χερι της Φάτιμα κατά τους Ισλαμιστές) χρησιμοποιείται ως φυλαχτό, για προστασία από του κακό μάτι (βασκανία).
Σήμερα μπορούμε να δούμε την παλάμη να χρησιμοποιείται ως μέσο για την ανάλυση του χαρακτήρα (χειρομαντεία) ή ακόμα και σε σύγχρονες μορφές τέχνης.
Η ανάγνωση των γραμμών της παλάμης (όπως ζωής, καρδιάς, κεφαλής) θεωρείται παραδοσιακά μια μέθοδος επαφής με την εσώτερη φύση και τον εσώτερο εαυτό μας.
Η παλάμη ως σύμβολο διατρέχει χιλιάδες χρόνια πολιτισμού από τις σπηλαιογραφίες και τα μυστικά δρώμενα που ανέφερα παραπάνω έως και σύγχρονη τέχνη της εποχής μας.
Όλες οι χρήσεις φέρουν ένα κοινό θεμέλιο, το αίσθημα του ανήκειν, της δήλωσης της παρουσίας και του ιερού, από ένα μέλος του ανθρώπινου σώματος ως μέσου και συμβόλου.
Η αποτύπωση της ανθρώπινης παλάμης ως ένα από τα αρχαιότερα εικαστικά ίχνη του ανθρώπου δεν έχει πάψει να συγκινεί, να ερμηνεύεται και να εξελίσσεται.
Αν στις βραχογραφίες των σπηλαίων η παλάμη ήταν κραυγή ύπαρξης, σήμερα είναι ένα πολυεπίπεδο σύμβολο.
Σύγχρονοι καλλιτέχνες σήμερα σε όλο τον κόσμο χρησιμοποιούν την παλάμη όχι απλώς ως μορφή αλλά ως πολιτικό εργαλείο.
Σε εκθέσεις σύγχρονης τέχνης βλέπουμε χέρια απλωμένα, βαμμένα, ή φωτογραφημένα να μετατρέπονται σε κραυγές για την κλιματική αλλαγή, την προσφυγιά, την διαφορετικότητα και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια .
Από τα πανό των διαδηλωτών ανά τον κόσμο αλλά και σε καμπάνιες που αφορούν ανθρωπιστικά ζητήματα η ανοιχτή παλάμη δηλώνει εναντίωση στη βία, υποστήριξη στην ειρήνη και απαίτηση δικαιοσύνης.
Αυτό που θα μπορούσα να γράψω ως προσωπική άποψη και να κλείσω εδώ είναι ότι η αποτύπωση της παλάμης σήμερα δεν είναι απλώς ενας καλλιτεχνικός τρόπος έκφρασης αλλά πρόκειται για ένα καθολικό σύμβολο επιβίωσης, δήλωσης ταυτότητας και ελπίδας.
Η απεικόνιση της ανθρώπινης παλάμης αποτελεί τον κρίκο ανάμεσα στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον.
