Γράφει ο Θάνος Ξάνθος (φιλόλογος και δημοσιογράφος)
Ξέρετε, θέλει πυγμή και θάρρος, σε μία εποχή παραγκωνισμού της γλώσσας μας και των πολύτιμων εργαλείων της, να στέκεσαι αγέρωχος χωρίς να χάνεις τη βαθύτερη σημασία τους στην επικοινωνία και την έκφρασή σου. Ανήκω στο χώρο των νέων δημοσιογράφων αυτής της χώρας και αναζητώ την ελευθερία της έκφρασης, μέσα από διαδικτυακά κείμενα, λόγους τηλεοπτικούς ή ραδιοφωνικούς. Και λέω «αναζητώ» γιατί δεν βλέπω να υπάρχει η ελευθερία στο να εκφραζόμαστε όπως και όσο θέλουμε. Το θέμα για το οποίο θα σας μιλήσω, είναι «Η ελευθερία της έκφρασης μέσα από ένα free press περιοδικό».
Το τελευταίο διάστημα, γράφω σε ένα Free Press περιοδικό, της Αθήνας, το «Η ΠΟΛΗ ΖΕΙ» (https://ipolizei.gr/) . Ναι, υπάρχουν ακόμη free press περιοδικά που μας θυμίζουν την εποχή που ξεφυλλίζαμε τα αγαπημένα μας περιοδικά, περιμέναμε καρτερικά να κυκλοφορήσουν και να διαβάσουμε τις αγαπημένες μας στήλες. Ένα περιοδικό πόλης λοιπόν, που σέβεται τις γειτονιές της Αθήνας, ανακαλύπτει νέα στέκια και νέους ανθρωπους που ζουν και συνδιαλέγονται μέσα σε αυτήν. Διαβάζουμε που θα φάμε τα καλύτερα φαγητά και γλυκά της πόλης, ποιες είναι οι καλύτερες θεατρικές παραστάσεις και μουσικές σκηνές ή τι ταινίες παίζουν στο σινεμά. Επίσης, υπάρχουν και τα άρθρα γνώμης, μέσα στα οποία δημοσιογράφοι καταθέτουν την άποψή τους γύρω από διάφορα θέματα και κοινωνικά ζητήματα. Πόσο εύκολο είναι όμως να εκφράσεις ελεύθερα την άποψή σου, σε μία εποχή που σε φιμώνουν και σε λογοκρίνουν; Σε μια εποχή όπου κυριαρχεί το πολιτίκαλι κορέκτ, η ακύρωση, η διαδικτυακή διαπόμπευση, οι τηλεδικαστές, οι αλγόριθμοι, οι εξοργισμένοι του διαδικτύου, οι κυνηγοί της άποψης; Μέσα από τέτοιου είδους περιστατικά, γιγαντώνεται ακόμη περισσότερο η ανάγκη μας για ελευθερία της έκφρασης! Η ανάγκη μας για ελευθερία βούλησης και κρίσης.
Τι νόημα έχει να γράφεις ή να μιλάς με γνώμονα την κοινή γνώμη κι όχι την δική σου άποψη; Τι νόημα έχει να «κομίζεις Γλαύκα εις Αθήνας», μόνο και μόνο για να εντυπωσιάσεις το αναγνωστικό σου κοινό, αν δεν έχεις προσωπική άποψη κι ελευθερία σκέψης και λόγου;
Το γεγονός αυτό μας προβληματίζει και μαστίζει την καθημερινότητα μας. Τόσο των ανθρώπων που δημοσιοποιούμε τις απόψεις μας μέσα από άρθρα, όσο και των ανθρώπων που απλά γράφουν ή συνδιαλέγονται με άλλους ανθρώπους μέσα από το διαδίκτυο ή και σε διά ζώσης κουβέντες. Η αξία της της γλώσσας υποβαθμίζεται και αλλοιώνεται, σε επίπεδο αμηχανίας και απώλειας της ουσίας της. Αυτό άλλωστε φαίνεται ακόμη και από τη νέα γενιά ανθρώπων, που δεν διαβάζει εφημερίδες ή περιοδικά, αλλά αναμοχλεύει τετριμμένες απόψεις μέσα από το διαδίκτυο, με σκοπό να γίνουν αρεστές στη μάζα. Μόνο και μόνο για να λάβουν την αποδοχή του κοινού. Εκλείπει η προσωπική έκφραση, η κρίση και η ελευθερία αυτών, που θα απογυμνώσουν κάθε άποψη και θα εξυψώσουν τη γλώσσα και το βασικό της εργαλείο, που είναι η επικοινωνία. Και μετέπειτα, έρχεται ο διάλογος. Ο γόνιμος διάλογος, που θα δώσει κίνητρα κι εναύσματα για «αφύπνιση» συνείδησης και ελευθερίας του λόγου. Έχετε σκεφτεί πότε ή αν κάνουμε γόνιμο διάλογο σήμερα; Ή γιατί αυτός, δεν βρίσκει πρόσφορο έδαφος στις συζητήσεις μας;
Ο φόβος και η τρομολαγνία των ΜΜΕ έχουν θέσει την άποψή μας, σε έναν περιορισμό. Η επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων, έχει μεταμορφωθεί σε εικόνα ωραιοποίησης και ουτοπικής ελπίδας. Σε μια εποχή εντελώς ψηφιακή. Πράγμα που είδαμε πολύ και κατά την διάρκεια της πανδημίας. Οι λέξεις μας, περιορίζονται σε μηχανικές περιόδους τρόμου κι αγανάκτησης. Ακύρωσης, αυτοπροβολής και λογοκρισίας της έκφρασης και άρα της ανθρώπινης υπόστασης και κρίσης. Περιορισμός σε λέξεις και όρους απαγορευτικούς. Απαγορευτικούς σε ποιον και γιατί; Φαινόμενο που βλέπουμε ειδικά με θέματα όπως η πανδημία, ο πόλεμος, η οικονομική κρίση, οι εκλογές. Αναδύεται ο φανατισμός κι εκλείπει ο διάλογος. Αναδύεται η κουλτούρα της ακύρωσης!
Γιατί να φοβάμαι να μιλήσω ή να νιώθω αμηχανία και ντροπή για τα όσα έγραψα και είπα; Αυτό οφείλει και πρέπει να αλλάξει. Η στήλη του περιοδικού μας με τίτλο «Άσ’ τους να λένε», βάζει ένα λιθαράκι στην αναδόμηση της γλώσσας και της ελευθερίας της έκφρασης, κι αποτελεί ένα φως στην άκρη τούνελ, φιλοξενώντας άτομα που γράφουν για όλα αυτά που φοβόμαστε ή δεν τολμάμε να πούμε. Μία άξια και ενθαρρυντική κίνηση που στηρίζει την αξία του να μιλάς, να εκφράζεσαι ελεύθερα και να είσαι ευπρόσδεκτος να κάνεις διάλογο και συζήτηση.
Η πόλη γεννάει ιδέες στους ανθρώπους κι αυτό κάνει κι ένα free press πόλης, μέσα από τις στήλες του. Προσπαθεί να ελευθερώσει μυαλά, συνειδήσεις και να εξελίξει κοινωνίες. Μέσα από ενδιαφέροντες κουβέντες με ανθρώπους, μέσα από αξιόλογα ρεπορτάζ που αναδύουν τον κόσμο της πόλης που δεν φαίνεται με γυμνό μάτι. Πώς να τα κρύψεις όλα αυτά ή να φοβηθείς να τα εκφράσεις; Ρεπορτάζ με έναν δολοφόνο στις φυλακές, με μία ιερόδουλη, με έναν ομοφυλόφιλο, με μία τρανς, με τον κύριο που καθαρίζει τους δρόμους της πόλης, με ένα άτομο με ειδικές ανάγκες ή ειδικές δεξιότητες ή σύνδρομο down. Με με με …. Με γνώμονα την ελευθερία στην έκφραση. Λέξεων αλλά και συναισθημάτων!
Η «μονομαχία» και η βίαιη λεκτική διαμάχη, δεν βοηθούν και σε καμία περίπτωση δεν προάγουν τη γλώσσα και τον πολιτισμό μας. Αντιθέτως, οξύνουν την επιτήδευση της γλώσσας και της επικοινωνίας, σκιαγραφώντας την αλλοίωσή της. Το να εκφράζεσαι ελεύθερα, με ευσυνειδησία και κρίση, αποτελεί άθλο στην εποχή μας. Τις περισσότερες φορές, οι άνθρωποι που το κάνουν μπαίνουν στο στόχαστρο και γίνονται θύματα υβριστικών και απαξιωτικών σχολίων. Ας βάλουμε ένα τέρμα όμως στη φίμωση της άποψής μας και στην ασυδοσία των «δικαστών» που δεν μας αφήνουν να εκφραστούμε ελεύθερα!
Κι αυτό ας γίνει παράδειγμα κυρίως στις νέες γενιές που τώρα φοιτούν σε σχολεία και πανεπιστήμια κι οφείλουν να προάγουν την δική τους άποψη, χωρίς να γίνονται έρμαια της αποδοχής των πολλών! Η ελευθερία της έκφρασης, δίνει «καθημερινά εξετάσεις» μέσα από άρθρα, τηλεοπτικά κανάλια, ραδιοφωνικούς σταθμούς και ελπίζουμε να μην συνεχίζει να μένει «μεταξεταστέα».
Το συγκεκριμένο άρθρο, ειπώθηκε και γράφτηκε από τον κο Θάνο Ξάνθο στα πλαίσια του 4ου Μικρού Θερινού Πανεπιστημίου, που διεξήχθη 13-14 Μαϊου. Ο Διαδικτυακός Όμιλος Αποφοίτων του Διεθνούς Θερινού Πανεπιστημίου «Ελληνική γλώσσα, Πολιτισμός και Μ.Μ.Ε» σε συνεργασία με το Εργαστήριο Μελέτης Κοινωνικών Θεμάτων, Μ.Μ.Ε. και Εκπαίδευσης του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών της Σχολής Επιστημών Αγωγής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και με την υποστήριξη του STUDY IN GREECE, διοργάνωσε το «4ο Μικρό Θερινό», με θέμα «Γλώσσα και Αμηχανία».
Την ευθύνη για την οργάνωση του προγράμματος φέρει η επιτροπή του Ομίλου Αποφοίτων του Διεθνούς Πανεπιστημίου με την επιστημονική επίβλεψη της κ. Νικολέττας Τσιτσανούδη – Μαλλίδη, Αναπληρώτριας Καθηγήτριας Γλωσσολογίας και Ελληνικής Γλώσσας, Διευθύντριας του Διεθνούς Θερινού Πανεπιστημίου και του Εργαστηρίου Μελέτης Κοινωνικών Θεμάτων, ΜΜΕ και Εκπαίδευσης του Π.Τ.Ν. του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
Πήραν μέρος διακεκριμένοι πανεπιστημιακοί καθηγητές, εκπρόσωποι του πολιτικού κόσμου, καθώς και επαγγελματίες από τον δημοσιογραφικό χώρο.